الکتروموتور قفس سنجابی جمکو
(الکتروموتور قفس سنجابی) یا روتور قفسی، نوعی از روتور است که بیشتر در موتورهای القایی AC مورد استفاده قرار می‌گیرد. در شکل کلی این نوع روتور از یک استوانه که بر روی محور سوار شده تشکیل شده. استوانه الکتروموتور دارای شیارهایی طولی است که با فاصله و عمقی یکسان از هم قرار گرفته‌اند و با نوعی هادی که ممکن است آلومینیوم یا مس باشد پر می‌شوند. این شیارها در ابتدا و انتهای روتور به هم متصل هستند. شکل کلی هادی‌ها و طرز قرار گرفتن آنها طرح قفس‌هایی که برای شکار سنجاب مورد استفاده قرار می‌گیرد را القا می‌کند و نام این نوع الکتروموتور ها را هم به همین ترتیب انتخاب کرده‌اند. برای کاهش جریان گردابی هسته این روتورها از آهن ورق ورق شده ساخته شده‌است. الکتروموتور روتور قفسی در رده موتورهای القایی AC قرار می‌گیرند. به طور کلی موتورهای القایی نوعی از موتورهای الکتریکی هستند که در آنها توان مورد نیاز قسمت محرک از طریقالقای الکترومغناطیسی تامین می‌شود.
در الکتروموتور های روتور قفسی هادی‌ها معمولاً با اختلاف زاویه نسبت به طول روتور قرار می‌گیرند. این اختلاف زاویه در هادی‌ها موجب کاهش نویز تولیدی و یک نواخت شدن گشتاور تولیدی الکتروموتور می‌گردد.
در این الکتروموتور ها هسته رتور وظیفه جابجایی میدان مغناطیسی در روتور را دارد و باید طوری طراحی شود تا کمترین مقاومت مغناطیسی را داشته باشد، ورق ورق کردن این هسته باعث افزایش مقاومت الکتریکی و کاهش جریان گردابی خواهد شد که نقش موثری در کاهش تلفات در الکتروموتور دارد. این هسته‌ها طوری ساخته می‌شوند که دارای مقدار کم کربن و مقدار بیشتر سیلیکون می باشند. استفاده از سیلیکون بیشتر در ساختار هسته باعث افزایش مقاومت الکتریکی هسته و کاهش تلفات گردابی خواهد شد و کاهش کربن در ساختار هسته باعث کاهش پسماند مغناطیسی در هسته و کاهش تلفات پسماند خواهد شد. از رتورهای قفسی با ساختارهای نسبتا مشابه در موتورهای تک فاز و سه فاز به طور گسترده استفاده می‌شود، در موتورهای سه فاز اختلاف‌هایی در مورد شکل و عمق شیارها وجود دارد.
استفاده از روتورهای قفسی در الکتروموتور سنکرون تنها برای راه‌اندازی موتور و رساندن سرعت روتور به نزدیکی سرعت سنکرون انجام می‌شود، در این موارد قسمتی از روتور سنکرون به صورت یک روتور قفسی در خواهد آمد، در لحظه راه‌اندازی با القای ولتاژ در قسمت قفسی این قسمت باعث حرکت روتور خواهد شد. پس از افزایش سرعت روتور، به تدریج جریان القایی در قسمت قفسی کاهش می‌یابد و با رسیدن به سرعت سنکرون به علت صفر شدن لغزش، جریان در قسمت قفسی صفر خواهد شد و این قسمت خود به خود از مدار خارج می‌شود.
نویسنده: آقای مهندس صابر مجتبوی